Deniz seviyelerinin yükselmesi dünya genelinde iklim değişikliğiyle bağlantılı tehlikelerden biri. ABD’nin Florida Eyaleti’ndeki Miami şehri, bu sorun nedeniyle önemli bir dönüşüm geçiriyor.
Şehrin gayrimenkul yatırımcıları ve müteahhitler, dikkatlerini düşük rakımlı sahil kesiminden, iç kesimlere doğru çevirdi. Deniz seviyesinden yüksek olan iç kesimlerin görece yoksul sakinleri ise yükselen kiralar nedeniyle başka yerlere taşınmak zorunda bırakılıyor.
Barınma hakkı konusunda çalışmalar yapan aktivist Renita Holmes, “Burası güzel bir yer ve müteahhitler buradaki tropik yaşam tarzını satmaya çalışıyor” diyor.
Yeni inşaatlar nedeniyle herkesin bu mahallelere taşındığını, buranın eski sakinlerinin ise yerinden edildiğini ekliyor.
Holmes, Little Haiti (Küçük Haiti) olarak bilinen mahallede yaşıyor. Pahalı Miami plaj bölgesinden yaklaşık 8 kilometre daha içeride.
Mahallenin renkli sokaklarında yürürken Haitililerin konuşmalarını ve Karayip mutfağının zengin kokusunu duymak mümkün.
Holmes, “Little Haiti’yi seviyorum çünkü hala geleneksel ağaçlara ve sarmaşıklara rastlamak mümkün. Haiti toplumu ve kültürü canlı. Burada güzel ve yetenekli insanlara rastladım. Burası şimdi benim evim oldu ve burayı çok seviyorum” diyor.
‘Soylulaştırma’
Little Haiti’de yoksulluk oranı, Miami ortalamasının üzerinde. Gelir düzeyi de şehrin geri kalanından düşük.
20. yüzyılda ırk ayrımına dayanan yasalar nedeniyle bazı azınlıklar, Little Haiti’ye benzer mahalleleri mesken tuttu.
Öte yandan mahallenin canlı yapısı ve Design ve Wynwood gibi bölgelerdeki bazı lüks bar ve restoranlara yakınlığı, müteahhitlerin iştahını kabartıyor.
İş insanı Tony Cho, Wynwood’un bir bölümünde inşaatlar yapmış ve şimdi gözünü Little Haiti’ye çevirmiş. Burada 7 hektarlık bir alana yayılan Magic City adlı 1 milyar dolarlık projeye girişmiş. 2019 yılında da inşaat izni almış.
Mahallenin sakinleri bu projenin yakında bütçelerini etkileyeceğini söylüyor.
Little Haiti’de kafe işleten Reina Cartagena bir yıldan az bir sürede kirasının iki katına çıktığını söylüyor.
Müşterilerinin çoğunun da ABD’nin başka bölgelerine göçtüğünü anlatıyor. Kendisi de artık burayı terk etmeyi düşünüyor:
“Bence yakında ben de giderim. Kiralar çok çok yüksek.”
Renita Holmes da kirasının üç yılda 1200 dolardan 1800 dolara çıktığını söylüyor:
“Bölge geliştiriliyor, insanlar değil” diyor.
“Para her zaman belirleyici oluyor. Ucuza al, pahalıya sat.”
Yüksek rakım
Little Haiti’yi “cazibe merkezi” yapan diğer faktör, deniz seviyesinden 5,5 metre yükseklikte olması. Deniz seviyesinin yükselmesi durumunda Miami plajının sular altında kalma ihtimali var, ancak Little Haiti yüksekte olduğu için daha korunaklı.
Florida İklim Merkezi, son 31 yılda deniz seviyesinin 15 santimetre yükseldiğini belirtiyor. Tahminlere göre aynı yükseliş önümüzdeki 15 yılda görülebilir. Bazı uzmanlar ise 2100’e kadar 2 metreyi aşkın bir yükseliş bekliyor.
Bu durum, Little Haiti’nin mevcut sakinlerinin bir tür “iklim soylulaştırmasının” mağdurları olacağı görüşünü ortaya çıkarmış. Bunun anlamı şu: Zenginler, iklim değişikliğinin etkilerine daha dayanıklı yerlerde oturan yoksulları yerinden edebilir.
Renita Holmes’a göre gerçekten de böyle bir süreç yaşanıyor.
Florida Devlet Üniversitesi’nden Prof. William Butler, eskiden yüksek rakımlı yerlerin daha uygun fiyatlı olduğunu çünkü en az tercih edilen yerler olduğunu hatırlatıyor:
“Şimdi ise kaderin cilvesi olarak yüksek yerlerin daha çok talep gördüğünü söyleyebiliriz.”
“Bu durum, iklim değişikliğinin daha çok etkilediği düşük gelirli insanların yer değiştirmesi için bir gerekçe daha yaratıyor.”
Butler’a göre Little Haiti’deki “soylulaştırmanın” nedeninin iklim değişikliği olduğunu söylemek için çok erken. Ancak bölgede yeni gayrimenkullerin, “sellere ve yükselen deniz seviyesine daha dayanıklı” olarak tanıtıldığını ekliyor.
Magic City’nin imar izninde de bölgenin yüksekliğinin bu projeyi iklim değişikliği etkilerinden koruyacağının altı çizilmiş.
Zemin dayanıklı mı?
Müteahhit Tony Cho, Miami’nin toprak yapısıyla ilgili önemli bir noktaya da işaret ediyor.
Little Haiti, aynı Miami sahili gibi, gözenekli kireç zemin üzerine kurulu. Yani su seviyesi yükseldikçe zemin gittikçe daha nemli hale gelecek.
Cho, “Little Haiti tepede, plaj ise deniz seviyesinde. Ancak insanlar şunu anlamalı ki deniz seviyesi yükseldikçe su tabandan gelecek, sadece deniz yönünden gelmeyecek” diyor.
Yani Little Haiti de pazarlandığı gibi “dayanıklı” olmayabilir.
Holmes, Florida merkezli bir vakıf olan Cleo Enstitüsü’nde barınma hakkı üzerine bir mücadelenin içerisinde. BBC’nin 2023 100 Kadın listesinde Holmes da yer aldı.
Şimdi tüm zamanını Little Haiti’nin kimliğini korumak üzere arkadaşlarını ve komşularını eğitmekle geçiriyor:
“Eğer hikayelerimizi anlatmazsak tepemize inşaat yaparlar ve burası bir beton şehre döner. Nasıl yaşayacağımızı, nasıl nefes alacağımızı, paramızın yetip yetmeyeceğini bilmemek kaygı verici.”
